Күту парағы
2022 жыл Шығыс Қазақстан облыстық қан орталығы (бұдан әрі – ШҚОҚО) үшін маңызды жыл болды. 13 мамырда қанды тестілеу бөлімшесінің құрамында жұмыс істейтін тіндерді иммунологиялық типтеу зертханасы ашылды. Бүкіл әлемде мұндай зертханалар HLA –«Human Leukocyte Antigens», аббревиатурасымен танымал, ол сөзбе-сөз “адамның лейкоциттік антиденелері” немесе “адамның тіндік үйлесімділік жүйесі”деп аударылады. HLA зертханасының негізгі функцияларының бірі – “Күту парағында” тұратын пациенттерді үнемі тексеру.
“Күту парағы” – бұл органдарды трансплантациялауды қажет ететін пациенттердің жаңартылатын тізілімі. Органдарды транспланттау мәселелерін үйлестіруді өңірлік өкілдіктері бар транспланттауды үйлестіру жөніндегі республикалық орталық жүзеге асырады. Бүкіл әлем сияқты, Қазақстанда бүйрек трансплантациясы жиі жүргізіледі, трансплантология бойынша оталардың шамамен 72,2% – ы осы органға тиесілі болды. Бүйрек патологиясы бар науқастар диализ орталықтары арқылы трансплантацияны күтетіндер тізіміне енгізіледі. “Күту парағына” түсу үшін пациент орталықта қабылданған бағдарлама бойынша толық тексеруден өтуі және трансплантация жүргізуге жазбаша ақпараттық келісім беруі қажет. Транспланттауды күтіп отырған пациенттердің тізімдері транспланттауды үйлестіру жөніндегі республикалық орталықтың “Донор және реципиенттер тіркелімі” медициналық ақпараттық жүйесіне енгізіледі. “Күту парағы” көптеген адамдар ойлағандай бар кезек емес. Трансплантацияға кезек жоқ және мүмкін емес. . Күту парағының пациенттері органды кезектілік тәртібімен емес иммунологиялық критерийлер мен басқа да медициналық мән-жайлар бойынша оңтайлы сәйкестік тәртібімен алады. Мұндай сәйкестік “тізімдегі орынға”қарамастан кез келген уақытта кез келген күні болуы мүмкін.
Ағзаларды трансплантациялау үшін донор іздеу ұзақ және ауыр жұмыс болғандықтан, “Күту парағында” тұратын барлық адамдар тоқсан сайын өзекті талдаулар алу үшін зертханалық тексеруден өтеді. Пациенттерге I және II класты адам лейкоциттерінің антигендерін генотиптеу сондай – ақ, антиденелердің болуы мен ерекшелігін талдау жүргізіледі. Реципиенттердегі қан сарысуындағы бар HLA антиденелерінің деңгейін анықтау міндетті болып табылады, өйткені ол донорлық органды мұқият таңдауды және экстракорпоральды гемокоррекция мен дәрілік терапияны қамтитын ота алдындағы дайындықты қажет ететін пациенттерді оқшаулауға мүмкіндік береді.
ШҚОҚО HLA-зертханасы үш облыстың пациенттеріне “күту парағы” бойынша зерттеулер жүргізеді: Шығыс Қазақстан, Павлодар және Абай. Зертханада жыл сайын орган трансплантациясын қажет ететін 400-ден астам пациентке 2000-ға жуық зерттеу жүргізіледі. Зертханалық зерттеулер заманауи жабдықтарда жүргізіледі, ал зертхана қызметкерлері Қазақстан мен ТМД қалаларында жыл сайын оқытудан және біліктілігін арттырудан өтеді. Тұрақты оқыту пациенттердің өмірін сақтап қалуға көмектесетін зерттеудің жаңа түрлері мен әдістерін игеруге және енгізуге мүмкіндік береді.
