Қан топтарының мұрагері

Қанның әртүрлі топтарда болатынын бәрі біледі, бірақ бұл нені білдіретінін көпшілік біле бермейді.

Қанның екі негізгі жүйесі бар:

• АВО жүйесі
• Резус жүйесі

Қан тобы осы жүйелер бойынша эритроциттердің бетінде А, В, D антигендерінің болуымен немесе болмауымен анықталады.

Неліктен сізде дәл осындай қан тобы бар?
Қан тобы – бұл медициналық картадағы белгі ғана емес, ол генетикалық мұраның нәтижесі.

Қан топтарының тұқым қуалауы

Қан топтары генетика заңдарына сәйкес тұқым қуалайды. Бала әр ата-анадан бір аллель (тұқым қуалайтын фактор) алады. Қандай қан тобы болатыны АВО жүйесі мен резус факторы гендерінің тіркесіміне байланысты.

АВО жүйесінде үш аллель түрі бар:

• А, В және О

Олардың тіркесімдері:

• А + О → қан тобы А (II)
• В + О → қан тобы В (III)
• А + В → қан тобы АВ (IV)
• О + О → қан тобы О (I)

Генотип пен фенотип

Ата-анадан берілген екі аллель баланың генотипін құрайды. Генотип – бұл балаларымызға беретін генетикалық код.

Доминантты гендер – белгі міндетті түрде пайда болады (фенотипті анықтайды).

Рецессивті гендер – белгі сырттай көрінбейді, бірақ бала тасымалдаушы болып, оны ұрпағына бере алады.

Осыған сәйкес, қан тобы да гендердің үстемдігіне байланысты тұқым қуалайды:

• А және В – доминантты,
• О – рецессивті.

Мысалдар:

Егер бала В (III) аллелін бір ата-анадан, ал О (I) аллелін екіншісінен алса, қан тобы В (III) болады.

• А (II) аллелі де О (I)-ден басым келеді.
• А (II) және В (III) бірге болса – қан тобы АВ (IV).
• Егер анасы В (III) (тасымалдаушы О), әкесі А (II) (тасымалдаушы О) болса, баланың қан тобы О (I) болуы мүмкін.
• Егер ата-ананың екеуінде де О (I) болса, бала тек О (I) қан тобына ие болады.

Резус факторы

Резус факторы да Мендель заңдарына сәйкес тұқым қуалайды:

• Резус-оң ген (D) – доминантты.
• Ата-ананың екеуі де резус-оң болса да, балада резус-теріс болуы мүмкін (егер екеуі де «d» аллелін тасымалдаушы болса).
• Ал егер екеуі де резус-теріс болса, бала міндетті түрде резус-теріс болады.

Есте сақтаңыз:

• Қан тобы – тұқым қуалайтын және табиғи жағдайда өмір бойы өзгермейтін белгі.
• Қан тобы ұрық дамуының ерте кезеңінде қалыптасады.
• Қан тобы нәсілге, жынысқа, жасқа байланысты емес.

Әрбір қан тобы ерекше және құнды.
Әрбір донация – өмірге мүмкіндік.
Донор, сіздің қамқорлығыңыз бен баға жетпес үлесіңіз үшін рахмет!