Ислам және донорлық

Діннің донорлыққа қатынасы ежелгі мәтіндерде қарастырылмаған, бірақ қазір өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Ислам туралы осы мақалада мұсылман доноры қоятын ең көп кездесетін жеті сұраққа жауаптар берілген. 1. Құран мен Сүннетте донорлық туралы айтыла ма? Құран мен Сүннетте қан тапсыру мен мүшелерді трансплантациялауды тікелей сипаттайтын мәтіндер жоқ. Исламдағы қан мен орган донорлығы туралы кез келген мәлімдеме ұқсастықтарға негізделеді. Құраннан мейірімділік пен басқаларға көмектесу туралы бірнеше хадистер мен дәйексөздерді көреміз. Бұқаралық ақпарат құралдарында Ислам дінінің өкілдерімен көптеген сұхбаттар жарияланды, олар Құранның осындай сөздерін көрсетеді: «Қиын жағдайға тап болған адамның жағдайын жеңілдеткен Алла дүниеде де, мәңгілікте де жеңілдік береді» «Кім адамның өмірін сақтап қалса, ол барлық адамдардың өмірін сақтап қалғандай болады» «Алла тағала қандай да бір ауруды жаратқан болса оның емін де жаратқан» «Зәрулік жағдайда тыйым салынған нәрселерге рұқсат етіледі» 2. «Төтенше қажеттілік» нені білдіреді? Ислам икемді. Және, әрине, “рұқсат етілген нәрсе …..”донорлық саласында ғана емес, көптеген салаларда жұмыс істейді. Бірақ донорлық-бұл реципиенттің донорға деген өмірлік қажеттілігі мен донордың басқа адамға көрсеткен шынайы, терең сүйіспеншілігі мен көмегінің үйлесімі. 3. Донорлық жақсы әрекет болып саналады ма? Донорлық-мейірімділіктің сөзбе-сөз синонимі. Бұл Құран мен Сүннеттің дәйексөздерін түсіндіруге негізделген жақсы әрекет деп саналады. Өз қаныңыздан гөрі шынайы сыйлықты елестету қиын.Алайда, донорлық келесі постулаттар сақталған жағдайда “жақсы” әрекет болып қала береді: Дәрігерлер донорлық әрекеті (қан тапсыру, оның компоненттері немесе ағзаны трансплантациялау) науқасқа көмектесетініне немесе оның жағдайын жеңілдететініне сенімді. Егер реципиент шұғыл қажет етсе, органдардың донорлығына рұқсат етіледі. Реципиент те, донор да процедураға келіседі. Қан, оның компоненттері мен мүшелерін сатуға болмайды. Донор донациядан кейін сау болып қалады. Айтпақшы, исламның өлімнен кейінгі орган донорлығына қатынасы. Бұл рәсімге қайтыс болған адамның нақты, өмірлік келісімімен ғана рұқсат етіледі. Егер мұндай келісім болмаса, онда қайтыс болған адамның жұбайы немесе жары дауысқа ие болады. Және ол донордың дауысына тең. 4. Неліктен исламда ақша үшін донорлыққа тыйым салынады? Ислам сыни жағдайда басқаның күшіне қарай көмектесу қабілеті мен мейірімділік кез – келген адамның ең жақсы қасиеттерінің бірі деп тұжырымдайды. Біреудің бақытсыздығынан пайда табу-харам, яғни тыйым салынған әрекет. Егер біреудің бақытсыздығы біреуге қысқа мерзімде де пайда әкелсе, онда келесі бақытсыздық біреуге де пайда әкелетін сәт келеді. Осылайша, жалпы тәртіпсіздік пен араздыққа әкелетін бақытсыздықтар тізбегі басталады. Тағы да, мұның бәрі негізгі қағиданы жоққа шығарады: «тыйым салынған нәрсе өте қажет болған жағдайда (немесе үмітсіз жағдайда) рұқсат етіледі». Егер науқас пен оның туыстарында ашкөз адамнан орган сатып алудан басқа таңдау болмаса, онда олар мұны істей алады. Сонымен қатар, науқастың жұбайы немесе ата-анасы жақсылық жасағысы келсе және өте қажет болған жағдайда жақын адамына көмектескісі келсе, мұны істеуі керек.

5. Мұсылман донорға қан мен оның компоненттерін тапсырғаннан кейін не жеуге болады? Мұның бәрі басқа діндердің донорымен бірдей, бірақ исламдағы тыйымдарға түзетілген. Бұл теңдестірілген және дұрыс тамақтану болуы керек, алкогольді алып тастау міндетті болып табылады. Ал мұсылман қасиетті Рамазан айында қан тапсырса ше? Бір жағынан, Рамазан – мұсылмандар мүмкіндігінше жақсы істер жасауға ниеттенетін және басқа адамдарға ерекше назар аударуға тырысатын ай, екінші жағынан – бұл айда тамақ пен суға шектеулер қойылған. Не істеу керек? Жауап мынада: донор қан тапсыра алады, өйткені төтенше қажеттілік бар және әдеттегі күн сияқты өз күшін қалпына келтіреді. Яғни, толыққанды тамақ пен су іше алады. Алайда,мұсылман бұл күнді Рамазан аяқталғаннан кейін толтыруы керек.
6. Мұсылмандар арасында донорлық қаншалықты танымал? 2022 жылы 27 елдің мұсылмандары өз қанын сыйға тартты және бір күндік донациялар бойынша рекордты жаңартты. Мұсылман қайырымдылық ұйымдары үнемі донорлық акциялар өткізеді. Бұдан қорытынды: мұсылмандар арасындағы донорлық басқа діндердің адамдарынан кем емес танымал.
7. Егер реципиент қылмыскер екені белгілі болса, қан тапсыруға бола ма? Бұл исламда жиі көтерілетін маңызды этикалық мәселе. Донор реципиенттің кім екенін өзі шешеді: қылмыскер немесе адам. Өйткені, кейде бір адамның альтруистік әрекеті басқа адамның өмірін өзгерте алады.